W dniu 3 grudnia 2011 r. wchodzi w życie nowelizacja ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, uchwalona przez Sejm 16 września 2011 r. (Dz. U. nr 233, poz. 1382 z 2 listopada 2011 r.).
Podstawowym celem nowelizacji ustawy jest przyspieszenie procesu prywatyzacji państwowych gruntów z korzyścią dla gospodarstw rodzinnych. Pomóc w tym mają przede wszystkim wyłączenia z dużych obszarowo (od 429 ha w górę) dzierżawionych nieruchomości 30% powierzchni użytków rolnych będących przedmiotem dzierżawy. Wyłączone grunty zostaną zaoferowane w pierwszej kolejności rolnikom indywidualnym na powiększenie gospodarstw rodzinnych.
Od 3 grudnia ANR będzie mieć 6 miesięcy na przedstawienie dzierżawcom propozycji zmian umowy dzierżawy w zakresie wyłączeń 30% powierzchni użytków rolnych wraz z projektem tych zmian. Następnie dzierżawca ma maksymalnie 3 miesiące na złożenie do ANR pisemnego oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu zaproponowanych zmian. W przypadku zgody na wyłączenia, w ciągu jednego miesiąca od otrzymania oświadczenia Agencja podpisze z dzierżawcą aneks do umowy, w którym zostaną określone: wyłączane grunty, ich powierzchnia oraz termin wyłączenia. Zgodnie ze znowelizowaną ustawą wyłączenie musi nastąpić najpóźniej w ciągu roku od daty podpisania aneksu. Późniejszy termin wyłączenia dotyczyć będzie jedynie dzierżawców, którzy są zaangażowani m.in. w realizację programów finansowanych z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich lub Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej. W stosunku do tych podmiotów nastąpi przesunięcie terminu wyłączeń, do momentu zakończenia uczestnictwa w danym programie.
Jeśli dzierżawca nie zgodzi się na wyłączenia, będzie dzierżawić całość gruntów do końca trwania umowy. Zgodnie z zapisami znowelizowanej ustawy Agencja nie będzie mogła przedłużyć mu umowy, a dzierżawca utraci prawo pierwszeństwa w nabyciu dzierżawionych gruntów.
Według szacunków ANR wyłączenia obejmą ponad 100 tys. ha, przede wszystkim w województwach, gdzie powierzchnia dzierżaw jest największa, czyli w woj. zachodniopomorskim, wielkopolskim i warmińsko-mazurskim.
Kolejną istotną zmianą, którą wprowadza znowelizowana ustawa jest obniżenie z 20% do 10% wpłaty wymaganej przed zawarciem umowy sprzedaży w przypadku rozkładania na raty ceny sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Ponadto znowelizowana ustawa zmienia definicję rolnika indywidualnego. Nowelizacja dodaje zapisy m.in. o obowiązku udokumentowania co najmniej 5-letniego zameldowania na terenie danej gminy i osobistego prowadzenia przez ten okres gospodarstwa. Dzięki tym uregulowaniom uszczelniony zostanie system nabywania państwowych gruntów w ramach przetargów ograniczonych.
Do innych zapisów, które ułatwią Agencji Nieruchomości Rolnych funkcjonowanie, należy także możliwość wykorzystania danych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Poza tym Agencja będzie mogła nałożyć na bezumownych użytkowników obowiązek zapłaty na rzecz ANR 5-krotności wywoławczej wysokości czynszu, który byłby należny od tej nieruchomości, gdyby była ona przedmiotem umowy dzierżawy po przeprowadzeniu przetargu.
W celu szerszego upowszechniania informacji o sprzedaży nieruchomości z ZWRSP Agencja będzie miała obowiązek publikacji wykazów w siedzibach właściwych izb rolniczych.